Lập kế hoạch cho khu vườn của mình theo các vùng trồng trọt và hướng tiếp xúc ánh sáng

Tại sao phải lập kế hoạch cho vườn?

Dù bạn có mảnh đất lớn hay không gian nhỏ, lập kế hoạch tốt tạo nên sự khác biệt lớn. Nó không chỉ tối ưu hóa năng suất vườn mà còn giảm mệt mỏi, đi lại không cần thiết và thất thoát mùa màng.

Trong phương pháp permaculture, không trồng cây một cách ngẫu nhiên. Bạn thiết kế vườn theo vùng sử dụng, ánh sáng mặt trời và chức năng.

1. Hiểu về các vùng trồng trọt trong permaculture

Trong permaculture, không gian được chia thành các vùng đồng tâm từ nhà (khu vực 0) ra ngoài (khu vực 5). Mỗi vùng tương ứng với tần suất thăm vườn:

Khu vực 0: nơi ở

Điểm khởi đầu để quan sát và đi lại. Dù bạn không có trang trại, bạn vẫn có thể điều chỉnh theo quy mô vườn nhà mình.

Khu vực 1: trung tâm vườn rau

• Rất thường xuyên (hàng ngày).
• Ở đây trồng: các loại thảo mộc thơm, rau xà lách, rau thu hoạch nhanh, hoa ăn được.
• Phải dễ dàng tiếp cận từ cửa nhà hoặc sân thượng.

Khu vực 2: các loại cây trồng bán thâm canh

• Thăm vườn mỗi 2–3 ngày.
• Ví dụ: cà chua, bí ngòi, đậu, cà rốt, củ cải đường.
• Cần tưới nước đều đặn, nhưng không phải hàng ngày.

Khu vực 3: các loại cây trồng ít cần chăm sóc

• Khoai tây, bầu bí, ngũ cốc (trong các khu vườn lớn).
• Thăm vườn hàng tuần.
• Che phủ và tự chủ về nước càng nhiều càng tốt.

Khu vực 4: bán hoang dã

• Vườn cây ăn quả, hàng rào cây ăn quả, chuồng gà, khu vực ủ phân, gỗ mục.
• Thăm hàng tháng đến theo mùa.

Khu vực 5: quan sát & đa dạng sinh học

• Khu vực để “hoang dã”, không can thiệp.
• Mục tiêu: đón nhận đa dạng sinh học, quan sát thiên nhiên để lấy cảm hứng.

👉 Ngay cả trên balkon hoặc sân trong, nguyên tắc này cũng có thể áp dụng ở quy mô nhỏ. Ý tưởng là đặt những gì cần chú ý gần bạn, và những gì tự chủ ở xa hơn.

2. Cân nhắc đến độ phơi sáng dưới ánh nắng

Độ phơi sáng rất quan trọng trong việc tổ chức một khu vườn. Nó quyết định loại cây bạn có thể trồng ở từng vị trí.

Làm thế nào để đánh giá độ phơi sáng?

• Quan sát ánh sáng trong suốt cả ngày, trong 2–3 ngày.
• Sử dụng la bàn hoặc ứng dụng kiểu “SunCalc”.
• Xác định các khu vực bóng râm vĩnh viễn, ánh nắng trực tiếp và các góc có gió.

Hướng các lô đất (bán cầu Bắc)

• Phía Nam / Đông Nam : lý tưởng cho phần lớn các loại rau (hơn 6 giờ nắng).
• Phía Đông : hoàn hảo cho các loại cây nhạy cảm với nhiệt (rau xà lách, rau chân vịt, dâu tây).
• Phía Bắc : khu vực mát mẻ hơn, thích hợp cho các loại cây ưa bóng (rau chua, bạc hà, dương xỉ…).
• Phía Tây : sự lựa chọn hợp lý cho các loại cây trồng mùa hè, nhưng chú ý đến gió.

3. Tổ chức các lối đi và lối vào

Một lối đi tốt trong vườn của bạn giúp cuộc sống hàng ngày trở nên dễ dàng hơn:

• Dự kiến các lối đi cố định với vật liệu thoát nước (mùn cưa, sỏi, ván gỗ).
• Tạo lối đi trực tiếp từ nhà đến các khu vực thường xuyên thăm viếng.
• Hãy nghĩ đến logic tưới nước: tránh để ống nước đi qua các khu trồng trọt.

4. Ví dụ về các kế hoạch truyền cảm hứng

🌻 Vườn nhỏ đô thị (50–100 m²)

• Vùng 1: khu vườn vuông + cây gia vị gần nhà.
• Vùng 2: cà chua + rau xà lách trên các ụ đất.
• Vùng 3: khoai tây, bí trên lớp phủ dày.

🌿 Vườn gia đình (200–400 m²)

• Vùng 1: cây gia vị, cây thuốc, phân hữu cơ nhanh.
• Vùng 2: trồng trọt tập trung trên các ụ đất + nhà kính di động.
• Vùng 3–4: vườn cây ăn quả, hàng rào cây ăn quả, khách sạn côn trùng, dự trữ nước.

5. Điều chỉnh kế hoạch theo thời gian

Một khu vườn luôn phát triển. Thói quen, nhu cầu và giới hạn của bạn cũng vậy. Hãy dành thời gian để làm bản kế hoạch khu vườn vào đầu mùa, nhưng hãy linh hoạt:

• Thêm một cuốn nhật ký hoặc bản vẽ kế hoạch.
• Chụp ảnh tiến trình theo từng tháng.
• Ghi lại những thành công... và những thất bại!

Kết luận

Lập kế hoạch cho một khu vườn dựa trên các vùng sử dụng và hướng tiếp xúc ánh sáng mặt trời là đặt nền tảng cho một không gian hài hòa, dễ chịu và năng suất. Dù bạn làm vườn ở thành phố hay nông thôn, trên ban công hay trên đất trống, cách tiếp cận này giúp bạn trồng trọt hiệu quả hơn với ít tài nguyên hơn.

🌱 Khám phá bộ dụng cụ vườn permaculture của chúng tôi để bắt đầu với những loại cây phù hợp, ở đúng nơi.